Welkom

Bij wijze van welkom: spontane toespraak aan het einde van een retraiteweek

Het is vrijdagochtend 12 mei 2023. De laatste dag van de retraite over het werk en leven van Etty Hillesum. We hebben een volle week achter de rug. En het kan zo voelen dat dàt is wat we als Open Klooster doen, een programma draaien, iets in elkaar zetten om er dan deelnemers voor te werven. Maar zo is het niet. Anders zouden drie introvertjes als Karen, Jan en ik dit niet volhouden. Want in een groep verkeren, een hele week, is niet echt onze stiel. Ook wij voelen ons daarin soms onhandig en ongemakkelijk. Waarom doen we dit eigenlijk? Een vraag die gisterenavond bij me opkwam. Ja, waarom eigenlijk. Want in alle organisatorische perikelen wil ik zelf ook weleens vergeten hoe zeer ik geniet van Open Klooster. Terwijl er een verlangen aan ten grondslag ligt dat voor mij steeds wezenlijker wordt. Een verlangen naar misschien iets van die vonk waar Etty over schrijft. Naar misschien iets heiligs in het samenzijn, in de beweging tussen het samen stil zijn en het weer naar elkaar uitreiken, in het samen lezen van de teksten. Misschien wel een verlangen naar iets van dat licht dat door het schuren aan elkaars aanwezigheid en elkaars inbreng tot uitdrukking komt. Je merkt het al, het is lastig om er woorden voor te vinden, nee, woorden over uit te spreken.

Want iets van het verlangen zit ook al in de naam Open Klooster: we willen niets dichttimmeren met definities. Als we er al woorden voor kiezen en uitspreken dan met een zekere voorlopigheid. Misschien is het verlangen achter het Open Klooster wel te omschrijven als een verlangen naar een thuiskomen in het samen zoeken. Zonder antwoord, zonder weten. De inspiratie voor dat samen zoeken, zoeken we iedere keer in een andere stem, via een andere ingang. Ook omdat we ervoor terugschrikken zelf die stem te moeten zijn. Spiritueel leraarschap is niet iets wat we ambiëren. Liever laten we het verlangen via een andere stem klinken. De stem van de stilte, de stem van samen, de stem van een dichter, schrijver, kunstenaar of de stem een plek. Vasalis, Andreas Burnier, Lucebert, Rilke, Ilse Bulhof, om maar een paar van die stemmen te noemen. Maar ook de stem van de Bijlmerbajes en van Rotterdam Zuid tijdens de straatretraites. En steeds weer een ander klooster of verblijf. Om iedere keer weer opnieuw te kunnen beginnen. Iedere retraite of leesclub dus eigenlijk zowel de eerste als de laatste.

In die zin kun je ieder initiatief van het Open Klooster zien als een kunstwerk op zich, als een happening waarin alles en iedereen meedoet om die happening vorm te geven. Net als deze keer. Alle korte overdenkingen die jullie hebben gegeven, de vragen die jullie hebben ingebracht, de koffie en thee die jullie hebben gezet, jullie voorlezen, jullie muziek, maar ook gewoon jullie aanwezigheid. Dank hiervoor! Dank voor het meezoeken naar en het meebouwen aan dit altijd prille en tijdelijke thuis.

Annette Bak